Na podstawie art. 23 ust. 2 ustawy z 23.05.1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, w okresie strajku zorganizowanego zgodnie z przepisami ustawy pracownik zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia. Okres przerwy w wykonywaniu pracy wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy.
Podstawa prawna.
Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych nie definiuje pojęcia „wynagrodzenia”, zatem na gruncie nauczycielskich stosunków pracy należy zastosować się do treści art. 30 ustawy z 26.01.1982 r. – Karta Nauczyciela.
Zgodnie z treścią art. 30 ust. 1 KN wynagrodzenie nauczycieli składa się z:
- wynagrodzenia zasadniczego,
- dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy,
- wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw,
- nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego, funduszu świadczeń socjalnych i dodatków socjalnych określonych w art. 54 ust. 5 KN.
Wynagrodzenie nauczyciela zawiera więc w swoim składzie wiele składników jednak nie każdy z nich może być potrącony w pensji nauczyciela biorącego udział w strajku. Nauczyciel powinien mieć potrącone jedynie to wynagrodzenie, które jest bezpośrednio związane z niewykonanymi z powodu strajku godzinami zajęć dydaktyczno-opiekuńczo-wychowawczych.
Jeżeli strajk przypada w dzień w którym zgodnie z przyjętym w szkole lub placówce oświatowej planem pracy nauczyciel nie jest zobowiązany do wykonywania zajęć dydaktyczno-wychowawczo-opiekuńczych, lub też nauczyciel przebywa na urlopie, wynagrodzenia nie można mu potrącać. Nauczyciel w takich sytuacjach nie może powstrzymać się od pracy do wykonywania której nie był zobowiązany, a w związku z tym treść art. 23 ust. 2 u.r.s.z. – nie stosuje się.
Udział w strajku jest osobistym prawem pracowniczym, określonym w treści art. 18 u.r.s.z., które na podstawie art. 23 ust. 1 u.r.s.z. nie stanowi naruszenia obowiązków pracowniczych. W związku z tym udziału w strajku nie można interpretować na niekorzyść pracownika, np. w kierunku swoistego „ukarania go” zmniejszeniem wysokości przyznanego dodatku motywacyjnego.
Trudne warunki pracy.
Oprócz wynagrodzenia zasadniczego nauczyciel może jednocześnie stracić prawo do dodatku z tytułu trudnych warunków pracy (jeżeli taki mu przysługuje), dodatek ten przysługuje bowiem tylko za faktycznie wykonaną pracę – jest więc bezpośrednio związany z realizowaniem zajęć w warunkach trudnych.
Godziny ponadwymiarowe.
Z kolei wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe powstaje dopiero po wypracowaniu przez nauczyciela obowiązkowego tygodniowego wymiaru godzin zajęć. Przy spełnieniu tego warunku – wynagrodzenie z tego tytułu nauczycielowi powinno przysługiwać. Jeżeli udział w strajku faktycznie obniżył liczbę wypracowanych przez nauczyciela godzin zajęć w ramach obowiązkowego pensum pracy – wówczas wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe nie będzie przysługiwać.
Jednak w związku z tym, że wynagrodzenie z tytułu godzin ponadwymiarowych obliczane jest z dołu – na podstawie art. 39 ust. 4 KN, wynagrodzenie to nie będzie ulegać potrąceniu, ponieważ i tak wypłacane jest jedynie na podstawie wypracowanych godzin.
Nagrody.
Nagrody i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, nie są również związane z ilością wypracowanych godzin dydaktycznych, a raczej z faktem zatrudnienia a zwłaszcza z osiąganiem przez nauczyciela szczególnych wyników dydaktycznych.
Dodatek za wysługę lat.
Z tytułu udziału w strajku nauczyciel nie powinien tracić prawa do dodatku za wysługę lat (ponieważ jest on związany z okresem stażu pracy nauczyciela ogółem a nie z faktem wypracowania przez niego danej ilości zajęć), dodatku motywacyjnego (ponieważ mimo udziału w strajku nauczyciel może spełniać kryteria przyznania tego dodatku) i dodatku funkcyjnego – ponieważ realizacja zadań funkcyjnych nie jest limitowana wypracowaniem określonego pensum pracy, tylko zadaniowo.
Dodatek motywacyjny.
Dodatek motywacyjny przyznawany jest na określony czas na podstawie oceny spełniania przez nauczyciela przesłanek nabycia tego dodatku, określonych w § 6 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31.01.2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy.