Przy dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia za pracę pracodawca ma obowiązek pozostawienia zobowiązanemu pracownikowi część wynagrodzenia, tzw. kwoty wolnej od potrąceń. Tylko należności alimentacyjne potrąca się bez jej stosowania. Podstawę do ustalenia kwot wolnych od potrąceń stanowi wynagrodzenie minimalne obowiązujące w danym roku kalendarzowym.
Wysokość kwot wolnych.
Na mocy art. 871 § 1 Kodeksu pracy (dalej jako: „k.p.”) wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
- minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- 75% wymienionego wynagrodzenia – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
- 90% wymienionego wynagrodzenia – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 k.p.
Z kolei przy potrąceniach wymagających pisemnej zgody pracownika (tzw. dobrowolnych), o których mowa w art. 91 k.p., wolna od potrąceń jest kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa wcześniej – przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy, 80% wymienionej kwoty – przy potrącaniu innych należności niż na rzecz pracodawcy.
Kwota wolna od potrąceń w czasie „pandemii” Koronawirusa.
W czasie „epidemii” koronawirusa kwoty wolne od potrąceń mogą zostać podwyższone. Zgodnie z art. 52 ustawy o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Przepis ten stanowi, że jeżeli z powodu podjętych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działań służących zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2 pracownikowi zostało obniżone wynagrodzenie lub członek rodziny pracownika utracił źródło dochodu, kwoty określone w art. 871 § 1 k.p. ulegają zwiększeniu o 25% na każdego nieosiągającego dochodu członka rodziny, którego pracownik ten ma na utrzymaniu.
Jednakże zaznaczyć należy, iż dolną, nieprzekraczalną granicą kwoty wolnej od potrąceń to kwota minimalnego wynagrodzenia.
Obliczanie kwot wolnych.
Kwoty wolne od potrąceń oblicza się na podstawie minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy. W 2021 r. minimalne wynagrodzenie za pracę będzie wynosiło 2.800 zł.
Kwoty wolne od potrąceń dla pracowników zatrudnionych na część etatu podlegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru ich czasu pracy (art. 871 § 2 k.p.). Przy czym obliczeń dokonuje się od minimalnego wynagrodzenia obniżonego proporcjonalnie do wielkości etatu niepełnoetatowca.