Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) mają stworzyć powszechny, dobrowolny system uzupełniający źródła dochodu po osiągnięciu wieku emerytalnego (60 lat).
W 2017 r. polski rząd przyjął Strategię na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, której kluczowym elementem jest Program Budowy Kapitału, służący budowaniu oszczędności Polaków. Ma on na celu w szczególności zwiększenie bezpieczeństwa finansowego obywateli i stabilności systemu finansów publicznych, rozwój lokalnego rynku kapitałowego oraz podniesienie możliwości rozwoju gospodarki. Jednym z jego filarów będą Pracownicze Plany Kapitałowe, które będą tworzone w celu systematycznego gromadzenia długoterminowych oszczędności przez ich uczestników z przeznaczeniem na wypłatę po zakończeniu aktywności zawodowej.
Pracownicze Plany Kapitałowe wprowadzone zostały przez Ustawę z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2019 r. Nie dotyczy to przepisów, które zgodnie z przedmiotową ustawą zaczną obowiązywać w innych terminach.
Pracownicze Plany Kapitałowe to program dodatkowego i dobrowolnego oszczędzania na emeryturę, przeznaczony dla ok. 11,5 mln osób zatrudnionych. PPK umożliwią gromadzenie oszczędności wypłacanych po przejściu na emeryturę. Pieniądze zgromadzone w Pracowniczych Planach Kapitałowych będą prywatną własnością uczestników PPK, a pierwsi pracownicy będą mogli zacząć oszczędzać już w połowie 2019 roku. Pracownicze Plany Kapitałowe będą wprowadzane etapami aż do 2021 roku – w zależności od wielkości firmy.
Minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbieta Rafalska ukazuje, iż „Pracownicze Plany Kapitałowe pozwolą na stworzenie powszechnego, dobrowolnego systemu uzupełniającego źródła dochodu po osiągnięciu wieku emerytalnego. Obejmą one wszystkich pracowników, podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, a więc również pracujących np. na zlecenia. Istotna jest tutaj także dobrowolność przynależności pracownika do PPK – może on również w każdej chwili wystąpić z systemu”.
Pracownicze Plany Kapitałowe PPK – podstawowe informacje.
PPK to dobrowolny system gromadzenia oszczędności dla wszystkich zatrudnionych płacących składki na ZUS, niezależnie od formy zatrudnienia. To powszechny program społeczny zwiększający bezpieczeństwo finansowe Polaków.
PPK to program:
- dobrowolny – można zrezygnować z oszczędzania w dowolnym momencie
- tani – niski limit kosztów (0,6%)
- przyjazny pracownikom – nic nie trzeba robić, aby przystąpić do PPK.
„Pracownicze Plany Kapitałowe są pierwszym programem oszczędnościowym skierowanym do 11,5 miliona obywateli, który ma szanse stać się prawdziwie powszechnym, dzięki wpłatom zarówno po stronie pracodawcy, pracownika jak i budżetu państwa” – powiedziała minister finansów prof. Teresa Czerwińska. „Środki zgromadzone w PPK podniosą bezpieczeństwo finansowe Polaków, a po zakończeniu okresu aktywności zawodowej, będą uzupełnieniem świadczeń z systemu powszechnego. Środki te zasilą również polski rynek kapitałowy, a wzrost udziału oszczędności długoterminowych obniży koszty finansowania inwestycji w Polsce i będzie sprzyjać polskiej gospodarce” – dodała minister.
Opracowując system dodatkowego oszczędzania rząd wziął pod uwagę to, że w przyszłości wysokość świadczeń emerytalnych dla wielu Polaków może być niewystarczająca, dlatego konieczne jest dywersyfikowanie dochodów, aby zapewnić obywatelom godne życie na emeryturze.
Stopniowe wprowadzanie programu PPK w latach 2019-2021.
Tworzone przez pracodawców PPK będą dotyczyły wszystkich osób zatrudnionych. Oprócz pracowników w rozumieniu Kodeksu pracy skorzystają z nich również osoby zatrudnione także na podstawie np. umowy-zlecenia. Stopniowe wprowadzanie programu PPK będzie przedstawiało się następująco:
- od 1 lipca 2019 r. dla podmiotów, które zatrudniają co najmniej 250 osób;
- od 1 stycznia 2020 r. dla podmiotów zatrudniających co najmniej 50 osób;
- od 1 lipca 2020 r. dla podmiotów zatrudniających co najmniej 20 osób;
- od 1 stycznia 2021 r. dla pozostałych podmiotów oraz osób zatrudnionych w jednostkach sektora finansów publicznych.
PPK – zasady Pracowniczych Planów Kapitałowych.
Pieniądze zgromadzone w Pracowniczym Planie Kapitałowym przez uczestnika PPK zostaną wypłacone mu po osiągnięciu 60. roku życia (ten sam wiek dla kobiet i mężczyzn wprowadzono zgodnie z zasadami równego traktowania w odniesieniu do dobrowolnych systemów zabezpieczenia emerytalnego pracowników).
Środki zgromadzone w PPK będą stanowić prywatną własność uczestników.
W ramach projektowanych rozwiązań przewidziano zawieranie dwóch rodzajów umów:
- umowy o zarzadzanie PPK (stronami będą podmiot zatrudniający i instytucja finansowa),
- umowy o prowadzenie PPK (stronami będą osoba zatrudniona i instytucja finansowa). Instytucje finansowe to: fundusz inwestycyjny zarządzany przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych, fundusz emerytalny zarządzany przed Powszechne Towarzystwo Emerytalne (PTE) albo pracownicze towarzystwo emerytalne lub zakład ubezpieczeń.
Wpłaty ze strony państwa.
Państwo w celu zachęty do rozpoczęcia oszczędzania na emeryturę w ramach PPK ma przeznaczyć każdemu uczestnikowi na jego konto jednorazową „wpłatę powitalną” w wysokości 250 zł. Wpłata ma być finansowana z Funduszu Pracy. Natomiast zachętą do systematycznego oszczędzania będą coroczne dopłaty do rachunku uczestnika w PPK. „Dopłata roczna” wyniesie 240 zł (wypłacona po spełnieniu warunków określonych w ustawie) i również zostanie sfinansowana z Funduszu Pracy.
Wpłaty do PPK będą dokonywane przez podmiot zatrudniający i uczestnika programu.
Wpłata podstawowa do PPK wyniesie:
- 2% wynagrodzenia, stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od uczestnika programu i
- 1,5 % wynagrodzenia, stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od pracodawcy.
Uczestnik PPK, którego miesięczne wynagrodzenie uzyskiwane z różnych źródeł, będzie równe lub niższe niż 120 % minimalnego wynagrodzenia w danym roku – będzie mógł dokonywać wpłaty podstawowej niższej niż 2 %, ale nie mniejszej niż 0,5 %. To propozycja dla osób najmniej zarabiających. Pracodawca będzie mógł zadeklarować w umowie o zarządzanie PPK dokonywanie wpłaty dodatkowej w wysokości do 2,5 %.
Oznacza to, że pracodawca każdemu pracownikowi będzie dodawał przynajmniej 1,5 %, ale nie więcej niż 4 % (wpłata podstawowa i dodatkowa). Uczestnik PPK będzie mógł także zadeklarować wpłatę dodatkową do 2 %, co daje łącznie maksymalnie 4 % (wpłata podstawowa i dodatkowa).
W efekcie na konto pracownika w PPK będzie mogła wpływać łączna wpłata od 3,5 do 8 % wynagrodzenia.
Brak wpłat przez pracodawcę – kara grzywny.
Pracodawca w razie niewywiązywania się z obowiązku dokonywania wpłat do PPK może zostać ukarany grzywną w wysokości od 1000 do 1 mln zł. Wywiązywanie się z obowiązku tworzenia i prowadzenia PPK będzie kontrolowana przez Państwową Inspekcję Pracy.
Reasumując, wpłaty na PPK:
- PPK – składka powitalna, jednorazowa ze strony państwa – 250 złotych,
- PPK – dopłata roczna ze strony państwa – 240 złotych,
- PPK – składka podstawowa pracodawcy – 1,5% podstawy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe,
- PPK – składka dodatkowa pracodawcy – do 2,5% podstawy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe,
- PPK – składka podstawowa pracownika – 2,0% podstawy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe,
- PPK – składka dodatkowa pracownika – do 2,0% podstawy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
Pracownicze Plany Kapitałowe – początek funkcjonowania.
Powszechność systemu PPK nakłada na pracodawców obowiązek zawierania z instytucją finansową umowy o zarządzanie PPK, jeżeli zatrudniają co najmniej jedną osobę (w imieniu tej osoby pracodawca będzie musiał zawrzeć umowę z instytucją finansową o prowadzenie PPK). Taka umowa będzie zawierana elektronicznie.
Umowa o zarządzanie PPK będzie wpisywana do ewidencji PPK prowadzonej przez Polski Fundusz Rozwoju SA.
Projekt ustawy zakłada, że Pracownicze Plany Kapitałowe PPK będą wprowadzane etapami. Kolejność tworzenia PPK będzie uzależniona od wielkości lub typu pracodawcy.
Instytucjami obsługującymi PPK będą towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI), które posiadają zgody i zezwolenia na wykonywanie działalności w Polsce.
Pracownicze Plany Kapitałowe będą podlegać Komisji Nadzoru Finansowego.
PPK – Pracownicze Plany Kapitałowe będą dobrowolne.
Każdy zatrudniony zostanie zapisany do programu automatycznie, ale będzie mógł się z niego wycofać. Oznacza to, że uczestnik PPK będzie mógł zrezygnować z dokonywania wpłat do programu na podstawie pisemnej deklaracji złożonej u pracodawcy.
Założono jednak możliwość ponownego powrotu do programu – co cztery lata pracodawca będzie informował pracownika, który złożył deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do Pracowniczego Planu Kapitałowego, o ponownym dokonywaniu wpłat.
Oznacza to, że jeśli uczestnik PPK będzie chciał zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK, to co 4 lata będzie musiał składać stosowną deklarację.
Jednocześnie uczestnik PPK, który zrezygnował z udziału w programie, w każdym momencie będzie mógł ponownie do niego przystąpić.
Pieniądze zgromadzone na PPK będą inwestowane.
Każda instytucja finansowa będzie musiała zadbać o to, aby zarządzane przez nią środki mogły być lokowane w tzw. funduszach zdefiniowanej daty stosujących odmienne zasady polityki inwestycyjnej, uwzględniające różny wiek uczestników PPK, w liczbie odpowiadającej co najmniej liczbie ograniczeń poziomu ryzyka inwestycyjnego w zależności od wieku uczestnika.
W uproszczeniu: fundusze zdefiniowanej daty będą swego rodzaju funduszami cyklu życia, pozwalającymi na zapewnienie racjonalnego inwestowania zgromadzonych środków, tak aby środki gromadzone w ramach PPK przez uczestników zbliżających się do 60. roku życia były inwestowane w sposób coraz bardziej bezpieczny.
Fundusze inwestycyjne lub fundusze emerytalne, w których będą gromadzone środki PPK, mogą inwestować do 30 proc. zgromadzonych aktywów w aktywach denominowanych w walutach obcych.
Przyjęto, że wynagrodzenie za zarządzanie funduszem inwestycyjnym, funduszem emerytalnym lub subfunduszem, będącymi funduszami zdefiniowanej daty, w których lokowane będą środki gromadzone w PPK, nie będzie mogło być większe niż 0,5 proc. wartości aktywów netto w skali roku. Całkowity limit opłat pobieranych przez instytucje finansowe określono na poziomie do 0,6 proc. wartości aktywów netto takiej instytucji (nie więcej niż 0,1 proc. będzie stanowiła tzw. opłata za osiągnięcie określonego wyniku inwestycyjnego).
Pracownicze Plany Kapitałowe – dodatkowe informacje.
Polski Fundusz Rozwoju będzie prowadził ewidencję Pracowniczych Planów Kapitałowych:
- towarzystw funduszy inwestycyjnych, PTE, pracowniczych towarzystw emerytalnych i zakładów ubezpieczeń spełniających wymogi określone w ustawie,
- podmiotów zatrudniających, które zawarły umowy o zarządzanie PPK,
- umów o zarządzanie PPK zawartych przez podmioty zatrudniające,
- uczestników PPK.
Powstanie także internetowy portal PPK, który będzie miał funkcje informacyjną dla uczestników PPK, będzie służył do prezentacji ofert instytucji finansowych adresowanych do podmiotów zatrudniających, a w przyszłości również do informowania uczestników PPK o wartości zgromadzonych przez nich środków. Będzie on prowadzony przez spółkę zależną od Polskiego Funduszu Rozwoju SA („operatora portalu”).
PPK – wypłata pieniędzy z Pracowniczego Planu Kapitałowego.
- Jeśli uczestnik PPK po osiągnięciu 60. roku życia zdecyduje o wypłacie zgromadzonych środków, to 25 % zostanie mu wypłaconych jednorazowo, a pozostałe 75 % zostanie wypłaconych w co najmniej 120 miesięcznych ratach (10 lat).
- Uczestnik programu, po osiągnięciu 60. roku życia, będzie mógł także wnioskować o wypłatę środków zgromadzonych w PPK w formie świadczenia małżeńskiego.
- Będzie to możliwe, gdy małżonek uczestnika PPK również osiągnie 60. rok życia, a małżonkowie wspólnie oświadczą, że chcą skorzystać w wypłaty w formie świadczenia małżeńskiego. Świadczenie to będzie wypłacane przez 120 miesięcy (ma być wypłacane małżonkom wspólnie aż do wyczerpania środków). Jednak w przypadku śmierci jednego z nich, świadczenie to będzie wypłacane drugiemu w dotychczasowej wysokości, aż do wyczerpania zasobów.
- Ponadto – przed osiągnięciem 60 roku życia – będzie można wnioskować o wypłatę do 25 % środków w przypadku poważnego zachorowania pracownika, jego małżonka lub dziecka. Poważne zachorowanie obejmie trwałą niezdolność do pracy uprawniającą do otrzymania renty z tytułu niezdolności do pracy (na podstawie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS) oraz wymienione w ustawie poważne stany chorobowe. W takich przypadkach wypłata, w zależności od wniosku uczestnika, będzie dokonywana jednorazowo albo w ratach. Nie będzie konieczny zwrot tych środków.
- Możliwe będzie także jednorazowe, wcześniejsze wypłacenie środków z PPK na sfinansowanie wkładu własnego do kredytu np. przy zakupie mieszkania lub domu – z obowiązkiem zwrotu w ciągu 15 lat.
Uregulowano także kwestię podziału pieniędzy w sytuacji rozwodu lub unieważnienia małżeństwa oraz w przypadku śmierci uczestnika PPK (dziedziczenie).
Wprowadzono także regulacje obejmujące takie zagadnienia, jak rozporządzanie środkami zgromadzonymi w PPK, wypłaty, wypłaty transferowe i zwrot.
Dziedziczenie środków z PPK oraz inne postanowienia ustawy.
Uregulowano także kwestię podziału środków w sytuacji rozwodu lub unieważnienia małżeństwa oraz w przypadku śmierci uczestnika PPK (dziedziczenie). Wprowadzono także regulacje obejmujące takie zagadnienia, jak rozporządzanie środkami zgromadzonymi w PPK, wypłaty, wypłaty transferowe i zwrot.
Przegląd funkcjonowania PPK – Rada Ministrów
Rada Ministrów ma zadanie dokonywania przeglądu funkcjonowania PPK po wejściu w życie ustawy oraz przedkładania Sejmowi informacji o skutkach jej obowiązywania wraz z propozycjami zmian nie rzadziej niż co 4 lata.