Nie każdy po śmierci osoby bliskiej decyduje się na stwierdzenie nabycia spadku, w szczególności w sytuacji, gdy osoba zmarła nie pozostawiła po sobie majątku, bądź przekazała swój majątek najbliższym już za życia. Nawet jeśli zmarły nie pozostawił majątku, to należy stwierdzić nabycie spadku. Może to mieć wpływ na prawa, które mogą ujawnić się już po śmierci, a które to mogły przysługiwać zmarłemu takie jak:
-
zasiedzenie nieruchomości;
-
nabycie majątku w drodze spadku po innym wcześniej zmarłym- wpis w księdze wieczystej nieruchomości;
-
wypłaty pieniędzy z banku, które znajdują się na koncie spadkodawcy;
-
sprzedaży nieruchomości otrzymanej na mocy spadku;
-
przerejestrowania odziedziczonego samochodu;
-
odbierania wierzytelności od dłużnika spadkodawcy;
-
kontaktu z wieloma instytucjami – urzędem miasta, gminy, spółdzielnią mieszkaniową i innymi.
.
STWIERDZENIE NABYCIA SPADKU TO NIE DZIAŁ SPADKU
Postępowanie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku to ustalenie osób, które są uprawnione do spadku po zmarłej osobie, a także określenie w jakim udziale osoby te uczestniczą w spadku. To, że osobie przypadnie udział w spadku po zmarłym nie jest równoznaczne z podziałem majątku zmarłego. Do podziału majątku po zmarłym właściwe jest postępowanie w przedmiocie działu spadku. Zatem, nie ma równości między stwierdzeniem nabycia spadku a kolejnym, następującym po nim etapie – dziale spadku. Są to odrębne postępowania. Inaczej mówiąc, działu spadku można dokonać nie wcześniej niż po stwierdzeniu nabycia spadku (ustaleniu spadkobierców).
.
SPOSOBY STWIERDZENIA NABYCIA SPADKU
Stwierdzenie nabycia spadku może być dokonane przed sądem rejonowym – miejscowo wyłącznie właściwym do rozpoznania takiego wniosku jest sąd powszechny ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego. We wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy wykazać swoje pokrewieństwo ze zmarłym, a także inne, istotne okoliczności wpływające na określenie kręgu spadkobierców. Okolicznością równie ważną jest fakt, czy zmarły pozostawił testament, a jeśli tak, to u kogo on się znajduje. Po uiszczeniu stosownej opłaty (stałej, niezależnej od wartości spadku) i przeprowadzeniu postępowania – sąd wyda odpowiednie postanowienie, w którym to stwierdzi kto jest spadkobiercą, czy dziedziczy z mocy ustawy, czy też testamentu, a także w jakim zakresie (części, udziale) nabywa spadek po zmarłym. Jest to pierwszy sposób stwierdzenia nabycia spadku (sądowy).
Drugim sposobem jest akt poświadczenia dziedziczenia sporządzany przez notariusza. Notariusz może sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia nie tylko w sytuacji dziedziczenia z mocy ustawy, ale niekiedy – także w sytuacji, gdy zmarły pozostawił testament. Ważne jest, że przed sporządzeniem aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz sporządza protokół dziedziczenia z udziałem wszystkich spadkobierców. Zatem ich jednoczesna obecność u notariusza jest obowiązkowa. Tak samo, jak w postępowaniu przed sądem, również do notariusza należy przedłożyć odpowiednie dokumenty, w tym testament, o ile został sporządzony. Po spisaniu protokołu dziedziczenia, notariusz wyda akt poświadczenia dziedziczenia, który zarejestruje w odpowiednim rejestrze. Akt poświadczenia dziedziczenia stanowi potwierdzenie nabycia spadku, z którego wynika krąg osób uprawnionych do spadku po zmarłym i udziały, jakie im przysługują w spadku. Notariusz na końcu zawiadamia także sąd spadku o sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia.
.
RODZAJ I TERMIN DO ZŁOŻENIA OŚWIADCZENIA PRZEZ SPADKOBIERCĘ
Spadkobierca może przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi. Jest to proste przyjęcie spadku. Możliwe jest także przyjęcie spadku z ograniczeniem odpowiedzialności za długi. Wówczas zasadniczo spadkobierca odpowiada za długi do wartości pozostawionych przez zmarłego składników majątkowych. W takim wypadku przyjęcie spadku następuje z dobrodziejstwem inwentarza. Nie jest wykluczone, że spadkobierca nie będzie chciał uczestniczyć w spadku i złoży oświadczenie, na mocy którego spadek odrzuci.
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu (6) miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Ważne jest zatem by złożyć w tym terminie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku do sądu zawierający stosowne oświadczenie, bądź sporządzić właściwy akt przed notariuszem (dziedziczenia lub zawierający oświadczenie o odrzuceniu spadku). Jeśli spadkobierca nie złoży powyższego oświadczenia w podanym terminie jest to równoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
.
ODRZUCENIE SPADKU
W przypadku złożenia w terminie 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o tytule swego powołania oświadczenia o odrzuceniu spadku, spadek przechodzi na dalszych spadkobierców (wg kolejności dziedziczenia). Najczęściej, do odrzucenia spadku dochodzi, gdy zmarły pozostawił długi, a nie ma żadnego wartościowego majątku, umożliwiającego pokrycie długów. W takim wypadku mówiąc wprost, dzieci nie chcąc odpowiadać za długi – odrzucają spadek. Wówczas istotne jest, by oświadczenie o odrzuceniu spadku złożyć w powołanym 6 miesięcznym terminie, ponieważ przekroczenie terminu prowadzi do wygaśnięcia uprawnienia do odrzucenia spadku, a w efekcie – do nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza (z mocy ustawy).
Jeśli spadkobierca będący dzieckiem zmarłego (spadkodawcy) odrzucił spadek a ma swoje dzieci (wnuki względem zmarłego dziadka) to wówczas one wchodzą w krąg spadkobierców. W takim wypadku ponownie rozpoczyna się bieg terminu 6 miesięcznego do odrzucenia spadku (po dziadku przez wnuki). Problemu większego nie ma, gdy wnuki są pełnoletnie. Jeśli jednak są małoletnie, do odrzucenia spadku w ich imieniu wymagana jest stosowna zgoda sądu rodzinnego. Brak zgody sądu rodzinnego powoduje nieważność złożonego oświadczenia, choćby zostało złożone w imieniu małoletnich z zachowaniem 6 miesięcznego terminu.
Zatem, nie należy unikać stwierdzenia nabycia spadku, bez względu na sposób jego dokonania. Niekiedy należy odrzucić spadek zachowując podany 6 miesięczny termin. Analiza wszystkich okoliczności danego przypadku z udziałem radcy prawnego pozwoli na podjęcie właściwej decyzji. Dlatego, w zakresie usług kancelarii mieści się także doradztwo w tego rodzaju sprawach.