Alienacja rodzicielska to poważny problem, który dotyka coraz większą liczbę rodzin, a z czego nie zawsze rodzice zdają sobie sprawę. Alienacja rodzicielska pojawia się zazwyczaj kiedy sytuacja w rodzinie zmierza do rozwodu jak i w czasie ustalania kontaktów z dziećmi po rozwodzie. Konsekwencje alienacji rodzicielskiej dotykają zarówno rodziców jak i dzieci.
.
Czym jest alienacja rodzicielska
Alienacja rodzicielska jest formą przemocy psychicznej skierowaną do dziecka. W psychologii pojęcie alienacji rodzicielskiej często określa się jako syndrom oddzielenia dziecka od rodzica. Pojęcie to może być używane w praktyce w odniesieniu do różnych sytuacji. W pierwszej kolejności o alienacji rodzicielskiej mówimy w kontekście zachowania jednego z rodziców, który swoim postępowaniem lub konkretnymi działaniami powoduje, że powstają nieprawidłowości w relacjach pomiędzy dzieckiem a drugim rodzicem- rodzicem alienowanym, albo pomiędzy obojgiem rodziców. W drugim przypadku o alienacji rodzicielskiej mówimy wtedy, gdy na skutek działań jednego z rodziców wytwarza się negatywny obraz rodzica w oczach dziecka oraz nieprzychylne nastawienie do niego. Z reguły syndrom alienacji rodzicielskiej jest wynikiem działań rodzica z którym dziecko na stałe zamieszkuje.
.
Formy alienacji rodzicielskiej
Alienacja rodzicielska może wystąpić na różnych płaszczyznach i mieć różne natężenie. Działania rodzica, który stosuje alienację rodzicielską, mogą przybrać różną postać. Przeważnie do alienacji rodzicielskiej może prowadzić uporczywe i celowe utrudnianie kontaktów z drugim rodzicem czy nastawianie dziecka przeciwko drugiemu rodzicowi. W konsekwencji może to prowadzić do wielu zaburzeń w relacji pomiędzy dzieckiem a obojgiem rodziców.
Wśród najczęstszych typów zachowań lub działań, które prowadzą do alienacji rodzicielskiej wskazuje się w szczególności:
-
uniemożliwianie kontaktu z dzieckiem powołując się na stan zdrowia dziecka („bo dziecko jest znów chore i nie może się spotkać”);
-
utrudnianie kontaktu z dzieckiem poprzez organizowanie czasu w określony sposób („bo dziecko idzie na zajęcia” albo „bo ja już zaplanowałam/łem nam czas i nie będzie nas w domu”);
-
świadomy brak elastyczności i celowe utrudnianie dojścia do jakiegokolwiek porozumienia w przedmiocie np. zmiany terminu kontaktu albo odrobienia kontaktu, który przepadł;
-
działania mające na celu znaczne utrudnienie lub wręcz uniemożliwienie kontaktu dziecka z drugim rodzicem, jak np. przeprowadzka do innego miasta bez zgody rodzica;
-
manipulowanie dzieckiem i jego emocjami, nastawianie go przeciwko drugiemu rodzicowi;
-
bezzasadne wszczynanie postępowań sądowych przeciwko drugiemu rodzicowi.
.
Konsekwencje alienacji rodzicielskiej
Alienacja rodzicielska wywołuje negatywne konsekwencje zarówno w stosunku do dziecka jak i obojga rodziców. Przede wszystkim zaburza ona relacje pomiędzy rodzicami oraz pomiędzy rodzicami a dzieckiem oraz może prowadzić do osłabienia więzi dziecka z drugim rodzicem lub obojgiem rodziców.
W stosunku do samego dziecka alienacja rodzicielska może prowadzić do autodestrukcyjnych zachowań, które funkcjonuje w zaburzonych relacjach ze swoimi rodzicami, często nie uzyskuje wsparcia, czuje się rozdarte i brakuje mu poczucia stabilności i bezpieczeństwa co mocno wpływa na jego kontakt z otoczeniem, na naukę, na tworzenie relacji z rówieśnikami, dziecko pozbawione poczucie bezpieczeństwa szuka go często w niebezpieczny i nieodpowiednich miejscach (internet, subkultury).
.
Prawne konsekwencji alienacji rodzicielskiej
Z prawnego punktu widzenia alienacja rodzicielska może prowadzić do ingerencji sądu opiekuńczego we władzę rodzicielską. Sąd może rodzicowi stosującemu alienację rodzicielską ograniczyć władzę rodzicielską albo władzy rodzicielskiej całkowicie pozbawić. Może to nastąpić na wniosek drugiego rodzica, która jest alienowany. Rodzic ten może także wystąpić do sądu opiekuńczego o ustalenie harmonogramu kontaktów z dzieckiem, jeżeli taki nie został ustalony, a jeżeli został, a nie jest realizowany – złożyć wniosek o zagrożenie drugiemu rodzicowi nałożeniem kary grzywny za nierealizowanie kontaktów w ustalonym wymiarze albo nałożenie kary grzywny za każde nierealizowanie kontaktów.
.
Alienacja rodzicielska to przestępstwo
Nie można również zapomnieć, że alienacja rodzicielska stanowi przestępstwo określone w art. 207 § 1 Kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Każdy może więc złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa alienacji rodzicielskiej, która uznawana jest za firmę przemocy psychicznej.
.
Alienacja rodzicielska jest rzeczywistym i poważnym problemem. Rodzice nie zdają sobie sprawy z tego jaką krzywdę wyrządzają sobie nawzajem, a przede wszystkim – swojemu dziecku. Narzucanie dziecku swoich negatywnych emocjach względem drugiego rodzica i wzajemnym konflikcie często przesłania im to, co jest najważniejsze, a mianowicie dobro dziecka. Warto zastanowić się do czego w rzeczywistości prowadzą nasze działania: czy rzeczywiście jest to ukierunkowane na dobro dziecka, czy tylko albo głównie na zemstę lub co najmniej zrobienie na złość drugiemu rodzicowi. Nawet niepozorne działania mogą w rzeczywistości stanowić alienację rodzicielską, które mogą prowadzić do poważnych konsekwencji na płaszczyźnie psychologicznej, prawnej, ekonomicznej, zdrowotnej i społecznej.