Ustawa z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p., nie określa prawa pracownika do odprawy w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy (wypowiedzenie warunków pracy i płacy – art. 42 k.p.).
Kwestie te reguluje ustawy z 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników – dalej u.r.s.p.
Art. 10 ust. 1 u.r.s.p. stwierdza, że przepisy art. 8 u.r.s.p. ustawy stosuje się odpowiednio w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona w art. 1 u.r.s.p. Warto podkreślić, że, przepis ten umożliwia wypłatę odprawy nawet w sytuacjach zwolnień indywidualnych, jeżeli przyczyny niedotyczące pracowników stanowią wyłączną podstawę rozwiązania stosunku pracy.
Zgodnie z treścią wyroku Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 r., I PK 211/14 prawo do odprawy pieniężnej w przypadku rozwiązania stosunku pracy wskutek nieprzyjęcia przez pracownika warunków zaproponowanych mu w wypowiedzeniu zmieniającym przysługuje tylko takiemu pracownikowi, którego stosunek pracy uległ rozwiązaniu wyłącznie z przyczyn niedotyczących tego pracownika.
W kolejnym wyroku Sąd Najwyższy (wyrok z dnia 22 stycznia 2015 r., III PK 55/14, podniósł, że art. 10 ust. 1 u.r.s.p. ma zastosowanie także do rozwiązania stosunku pracy, w sytuacji, gdy rozwiązanie to następuje po dokonaniu wypowiedzenia zmieniającego, w rezultacie odmowy przyjęcia przez pracownika nowych warunków pracy lub płacy. Oznacza to, że prawo do odprawy pieniężnej, o której mowa w art. 8 u.r.s.p. powołanej ustawy, w przypadku rozwiązania stosunku pracy wskutek nieprzyjęcia przez pracownika warunków zaproponowanych mu w wypowiedzeniu zmieniającym przysługuje tylko takiemu pracownikowi, którego stosunek pracy uległ rozwiązaniu wyłącznie z przyczyn niedotyczących tego pracownika.
Zmiany organizacyjne skutkujące wypowiedzeniem stosunku pracy są przyczyną niedotyczącą pracowników, leżącą natomiast wyłącznie po stronie pracodawcy. W takiej sytuacji pracownik otrzyma odprawę z tytułu rozwiązania stosunku pracy na podstawie art. 10 ust. 1 u.r.s.p. w wysokości określonej w art. 8 ust. 1 u.r.s.p. przesłanką zastosowania ww. ustawy.
Wysokość odprawy uzależniona jest od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Na podstawie art. 8 ust. 1 u.r.s.p. pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:
– jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
– dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat oraz
– trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.