Zgodnie z art. 73 ust. 2 ustawy z 26.01.1982 r. – Karta Nauczyciela, nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, urlop dla poratowania zdrowia nie może być udzielony na okres dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel nabywa uprawnienia emerytalne.
W myśl powyższej zasady okres trwania urlopu dla poratowania zdrowia jest ograniczony datą nabycia przez nauczyciela uprawnień emerytalnych, tzn. nauczyciel może korzystać z urlopu dla poratowania zdrowia najpóźniej do końca miesiąca, poprzedzającego miesiąc, w którym nabywa uprawnienia emerytalne.
Nabycie uprawnień emerytalnych przez nauczyciela przesądza o dacie zakończenia urlopu dla poratowania zdrowia, w związku z tym należy rozumieć, iż nauczyciel który już posiada uprawnienia emerytalne nie może korzystać z urlopu dla poratowania zdrowia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2001 r., sygn. akt I PKN 633/00; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 1994 r., I PZP 24/94).
W cytowanym art. 73 ust. 2 KN mowa jest o nabyciu uprawnień emerytalnych, przepis ten nie precyzuje, o jaki rodzaj emerytury chodzi, a wobec tego przyjąć należy, iż chodzi zarówno o emeryturę na zasadach ogólnych, jak też o emeryturę przyznawaną na zasadach szczególnych. Potwierdza to Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 26 marca 2007 r., sygn. akt: I PK 262/06 wyjaśnił, iż „przepis art. 73 ust. 2 Karty Nauczyciela nie rozróżnia bowiem podstaw nabycia uprawnień emerytalnych, a więc dotyczy zarówno nabycia prawa do emerytury nauczycielskiej (szczególnej) na podstawie art. 88 ust. 1 tej ustawy, jak i nabycia uprawnień emerytalnych na ogólnych zasadach.” (wyrok SN z dnia 4 grudnia 2003 r., sygn. akt: I PK 72/03).
A zatem – przepis art. 73 ust. 2 KN odnosi się nie tylko do uprawnień emerytalnych nabywanych na ogólnych warunkach, ale do każdej emerytury, czyli również do wcześniejszej emerytury (w tym do emerytury bez względu na wiek, przysługującej nauczycielowi na podstawie art. 88 KN).
Nabycia uprawnień emerytalnych nie jest tożsame z pojęciem przejścia na emeryturę.
Nabycie uprawnień emerytalnych nie zależy od pracownika, ale powstaje z mocy prawa, z chwilą spełnienia wszystkich warunków do tego świadczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2007 r., I PK 262/06). W wyroku z dnia 4 grudnia 2003 r. I PK 72/03 SN stwierdził, iż „zasady skracania urlopu dla poratowania zdrowia określone w art. 73 ustawy Karta Nauczyciela, dotyczą nauczycieli spełniających ustawowe warunki, od których zależy nabycie prawa do emerytury. Rozwiązanie stosunku pracy nie jest warunkiem, od którego uzależnione jest nabycie przez nauczyciela prawa do emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, lecz jedynie warunkiem skorzystania z prawa do tego świadczenia.”
Natomiast przejście na emeryturę oznacza skorzystanie z nabytych uprawnień emerytalnych, potwierdzone decyzją organu emerytalnego, i następuje w terminie wybranym przez pracownika (zob. art. 116 u.f.u.s.).