Ustawodawca rozróżnił dwa rodzaje odpowiedzialności pracowniczej nauczycieli występujące w zależności od typu naruszenia. W zależności od rodzaju naruszonego dobra, nauczyciel może zostać pociągnięty do odpowiedzialności z Kodeksu pracy albo Karty Nauczyciela.
Odpowiedzialność dyscyplinarna.
Zgodnie z treścią art. 75 ust. 1 Karty Nauczyciela – dalej KN, nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 KN. W szczególności chodzi tu o nierzetelne realizowanie zadań związanych z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę.
Odpowiedzialność porządkowa.
Za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, w rozumieniu art. 108 Kodeksu pracy – dalej k.p., wymierza się nauczycielom kary porządkowe zgodnie z Kodeksem pracy (art. 75 ust. 2 KN).
Odpowiedzialność dyscyplinarna dotyczy szeroko rozumianemu sprzeniewierzeniu się etosowi zawodu nauczyciela, natomiast odpowiedzialność porządkowa – za naruszenie szeroko rozumianej organizacji i porządku pracy.
Kompetencje Dyrektora szkoły.
Do kompetencji dyrektora szkoły należy ocena jaki charakter miało dane zachowanie nauczyciela tj. czy miało ono charakter naruszenia etosu zawodu nauczyciela, czy też naruszało jedynie porządek i organizację pracy, lub też które z tych naruszeń miało charakter przeważający.
Zakwalifikowanie naruszenia do danej kategorii odpowiedzialności niesie za sobą pewne konsekwencje. Proceduralnie odpowiedzialność dyscyplinarna jest realizowana „poza szkołą” – poprzez rzecznika dyscyplinarnego, dwuinstancyjne postępowanie przed komisjami dyscyplinarnymi aż do poziomu sądu apelacyjnego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Szczegółowe przepisy dotyczące postępowania dyscyplinarnego znajdują się w Karcie Nauczyciela jak i w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2016 r. w sprawie szczegółowego trybu prowadzenia postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego wobec nauczycieli oraz wznawiania postępowania dyscyplinarnego.
Odpowiedzialność porządkowa, uregulowana w Kodeksie pracy, na pierwszym etapie realizowana jest w zakładzie pracy – szkole, w ramach relacji pracodawca – pracownik.
Nałożenie kary porządkowej na podstawie przepisów Kodeksu pracy uniemożliwia wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec nauczyciela.
Zgodnie z treścią art. 85b ust. 1 pkt 2 lit. c KN, komisja dyscyplinarna pierwszej instancji wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, jeżeli za popełniony czyn nauczyciel został ukarany karą porządkową zgodnie z art. 108 k.p.