O podstawie prawnej nawiązania stosunku pracy nauczyciela, w tym o rodzaju umowy o pracę, decyduje przede wszystkim posiadany stopień awansu zawodowego. Karta Nauczyciela przewiduje 4 zasady zatrudniania nauczycieli:
- Umowa na czas określony dla nauczyciela stażysty. Z osobą rozpoczynającą pracę w szkole stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na dwa lata szkolne w celu odbycia stażu na stopień nauczyciela kontraktowego (art. 10 ust. 2 Karty Nauczyciela).
- Umowa na czas nieokreślony dla nauczyciela kontraktowego. Stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy (art. 10 ust. 4 Karty Nauczyciela).
- Akt mianowania dla nauczyciela mianowanego i dyplomowanego. Nauczyciel mianowany i dyplomowany zatrudniany jest na podstawie mianowania, o ile spełnia warunki, o których mowa w art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela, w tym, gdy jest możliwość zapewnienia pełnego wymiaru zajęć.
- Umowa na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze dla nauczyciela mianowanego i dyplomowanego. Jeśli dla nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego nie ma godzin do zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze czasu pracy (art. 10 ust. 6 Karty Nauczyciela).
Wyjątek – umowa na czas określony tylko w dwóch przypadkach
Karta Nauczyciela przewiduje zatrudnienie nauczyciela bez względu na stopień awansu zawodowego na podstawie umowy na czas określony wyłącznie w dwóch sytuacjach, tj., gdy potrzeba taka wynika z:
- organizacji nauczania
- konieczności zastąpienia nieobecnego nauczyciela w pracy
(art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela).